‘Bedenk: “Wat kan ík anders doen?”’

Geschreven door Brenda van Osch – journalist

‘Bedenk: “Wat kan ík anders doen?”’

Het goede doen. Dat willen we (bijna) allemaal. Toch is de praktijk weerbarstig. Lang niet altijd is duidelijk wat ‘het goede’ is. Of het botst met zaken die ook belangrijk zijn, zoals wat de baas van ons wil. Dus zoeken we uitwegen of wijzen we naar anderen die het goede onmogelijk maken. Wetgeving, werkgevers, politici. En precies daar zit ons probleem, zegt Ryan Holiday (1978), voormalig marketingdirecteur van kledingmerk American Apparel, media-strateeg en auteur. Hij maakt vooral furore met boeken over de stoïcijnse filosofie van de Grieken en Romeinen, zoals Het obstakel is de weg over tegenslag. Ook host hij de dagelijkse podcast The Daily Stoic.

Holiday is bezig aan een vierluik over de deugden moed, zelfbeheersing, rechtvaardigheid en wijsheid. Zijn derde en nieuwste boek gaat over rechtvaardigheid en heet De weg van goed naar groots. Rechtvaardigheid is de belangrijkste deugd is, zo stelt hij via een beeldverbinding met Texas, waar hij woont. ‘De Romeinse keizer en stoïcijns filosoof Marcus Aurelius, die ik zeer bewonder, noemde deze deugden de vier maatstaven van goedheid. Voor mij is rechtvaardigheid de belangrijkste, omdat die de basis vormt. Als de andere drie deugden niet gericht zijn op het bereiken van rechtvaardigheid, zijn ze niet veel waard. Moedig strijden in een onrechtvaardige oorlog, is weinig deugdzaam. Iemand die zijn intelligentie gebruikt om anderen te manipuleren, is niet wijs zoals het in de oudheid werd bedoeld.’

Het uitgangspunt van stoïcisme is dat je je moet concentreren op dat waar je controle over hebt. Dat zou ook moeten gelden voor het goede doen, zegt Holiday. Rechtvaardigheid is een werkwoord. We moeten beginnen bij onszelf. ‘We praten veel over wereldproblemen, maar verwaarlozen onderwerpen waar we zelf grip op hebben. Of we praten over wat andere mensen zouden moeten doen in plaats van zelf te handelen. Maar als burger, ondernemer, leidinggevende neem je zelf beslissingen. Dus in plaats van te klagen over wetgeving of het ondernemersklimaat, kan je denken: wat ga ik anders doen? Wat ligt er binnen mijn bereik? Waarover ben ik beslissingsbevoegd?’

Verliest de moraal het in een kapitalistisch systeem niet al snel van het geld? ‘Handelen volgens morele normen is vaak duur. Omdat het niet in eerste instantie gaat om wat het oplevert, maar over hoe jouw acties anderen beïnvloeden. Daar zit een tegenstrijdigheid. Toch zie je dat we bedrijven ook gaan beoordelen op de impact die ze hebben op de wereld. Het klassieke denken dat in louter aandeelhouderswaarde raakt achterhaald. Er zijn bedrijven die redeneren: als we mensen of het milieu schaden, dan schaden we onze aandeelhouders ook. Zo heeft Apple er enige tijd geleden voor gekozen de tracking van klanten die hun iPhone gebruiken te beperken. In plaats van te profiteren van het delen van die gegevens, kozen ze voor meer privacy voor de klant. Ik zeg niet dat Apple een geweldig ethisch bedrijf is, maar het is een voorbeeld van rechtvaardigheid niet alleen zien als binnen de juridische grenzen blijven, maar als de normen waarmee je wil werken.’